Aantal geneesmiddelentekorten over 2023 hoger dan ooit

KNMP-voorzitter Aris Prins: “Halverwege het jaar zagen we al dat dit eraan zit te komen. Dit zijn aantallen waar je desondanks van schrikt. Voor de patiënt is het niet langer een vanzelfsprekendheid dat de gewenste medicatie beschikbaar is. Dat is een trieste constatering.”

Therapie 24/7

Prins constateert tegelijkertijd dat het de apothekers zijn die als medicatiespecialist aan de balie van de apotheek of in het ziekenhuis zoeken naar alternatieven voor de patiënt. “De geneesmiddelen zijn er niet altijd, maar de therapie is er 24/7. Het hoge niveau van de farmaceutische zorg in Nederland verbloemt veel. Met kunst- en vliegwerk bieden we een ander merk, al dan niet met dezelfde sterkte of vorm, aan. Of een zogeheten therapeutisch alternatief – een ander middel voor dezelfde aandoening – dat in sommige gevallen minder goed werkt, meer bijwerkingen kent of duurder is. Importeren en bereiden zijn ook oplossingsrichtingen. Alles bijeen zijn dit zeer tijdrovende activiteiten”.

Eerder becijferde de KNMP op basis van een peiling dat per openbare apotheek bijna 1 fte bezig is met de tekortenproblematiek. “En dat met een krappe arbeidsmarkt”, aldus Prins. “Het veelvuldig contact met de voorschrijvende artsen, omdat het al uitgeschreven recept moet worden aangepast, zorgt voor extra werk. Ook de uitleg aan de patiënt, die dit soms ook allemaal niet begrijpt, kost ons tijd die we eigenlijk liever in zorg steken.”

Schrijnend

Vele patiëntengroepen zijn in 2023 geraakt door de geneesmiddelentekorten. Mensen die kampen met angst, spanning en slapeloosheid hebben ervaren dat middelen als diazepam en temazepam niet beschikbaar waren. Gedwongen wisselingen geven veel onrust. Ook bij het voorkomen of behandelen van pijn op de borst bij hartklachten was er, door het niet beschikbaar zijn van vaak voorgeschreven middelen, een ongewenste situatie. Infecties waren lastig te bestrijden door een tekort aan diverse antibiotica. Door verhoogde vraag zijn bepaalde antibiotica ook in 2024 niet voorradig.

De geneesmiddelentekorten raken ook zeer kwetsbare patiënten. In een traject met diverse stakeholders – overheden, zorgverzekeraars, patiëntenorganisaties, voorschrijvers en apothekers – is een lijst van middelen overeengekomen waarbij patiënten niet van geneesmiddel gewisseld mogen worden. Hierop staan onder meer methotrexaat (kankerpatiënten), symmetrel (Parkinson) en carbamazepine (epilepsie). Prins: “Aan dit traject is jarenlang gewerkt om overeenstemming te bereiken. Het is zeer te betreuren dat ook patiënten met een middel op de rode lijst – de groep middelen waarvan is overeengekomen dat dit niet worden gewisseld – worden geraakt. Ook dit zorgt voor extra werk.”

Oplossingen

Los van de praktische oplossingen die apothekers in de dagelijkse praktijk aanreiken, staat de KNMP bestuurlijk een aantal maatregelen voor. “We pleiten al langere tijd voor een aanpassing van het preferentiebeleid. Gelukkig is de politiek het steeds vaker met ons eens, zie de verschillende verkiezingsprogramma’s. Een modernisering van het preferentiebeleid, door de markt meer ruimte te geven, helpt deze problematiek te verlichten”, aldus Prins. “Voor de langere termijn is het van belang dat de productie dichterbij huis, in Nederland of elders in Europa, gaat plaatsvinden. We zijn te afhankelijk geworden van verre landen.”

Uit cijfers van KNMP Farmanco blijkt dat de gemiddelde duur van een geneesmiddeltekort in 2023 107 dagen is. 37 procent van de tekorten is opgelost binnen acht weken. 46 procent is in tien weken opgelost.