Er komt geen verbod op private equity in de zorg, maar wel worden de regels aangescherpt. Dat schrijft minister Agema van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) in haar brief aan de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel Wet integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders (Wibz), is recent bij de Tweede Kamer ingediend, en beoogt de integriteit van de bedrijfsvoering in de zorgsector te waarborgen.
Uit onderzoek blijkt dat private equity-partijen een belangrijke rol spelen in de financiering van zorgaanbieders, met name in sectoren waar winstuitkering is toegestaan. De omvang van deze vorm van financiering in de zorg bedroeg in 2022 ongeveer 3,5% van de totale zorguitgaven, wat neerkomt op circa € 1,43 miljard. Vooral in de kraam-, paramedische- en mondzorg zijn deze investeerders actief. Maar ook in de apotheekzorg is volgens de NZa het aandeel van private equity overnames toegenomen. Van 7% in de periode januari 2021 - juni 2022 naar 14% in de periode juli 2022 - december 2023. Opvallend is dat er, op basis van de beschikbare data, geen aantoonbare verschillen zijn in kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid tussen zorginstellingen met en zonder private equity-participatie.
Volgens de minister kan de inzet van private equity in de zorg, waaronder dus ook de apotheekzorg, zowel kansen als risico's met zich meebrengen. Aan de ene kant kunnen deze partijen zorgen voor noodzakelijke financiering van investeringen en innovaties, vooral nu banken steeds hogere eisen stellen aan zorgaanbieders. Bovendien beschikken ze over expertise op het gebied van bedrijfsvoering en doelmatigheid, wat kan bijdragen aan een efficiëntere zorgverlening. Maar aan de andere kant bestaat het risico dat financiële belangen de overhand krijgen en ten koste gaan van maatschappelijke belangen. Dat kan leiden tot bezuinigingen op de kwaliteit van zorg, gevaar voor de continuïteit van zorgaanbieders en "krenten uit de pap halen", waarbij selectieve zorgverlening gericht is op winstmaximalisatie.
Een gerichte aanpak
Om deze risico's te beheersen, heeft de minister gekozen voor een gerichte aanpak in plaats van een algemeen verbod. Deze aanpak omvat verschillende maatregelen, waaronder deze Wibz. Deze wet verandert ook de apotheekzorg door: aanscherping van het begrip winstuitkering, winstgedreven investeringen te beperken, strengere regels voor overnames en meer transparantie en controle. Dit kan de kwaliteit en toegankelijkheid van de apotheekzorg beschermen, maar het kan ook leiden tot minder private investeringen en hogere administratieve lasten voor apotheken. Toezichthouders kunnen daarnaast sneller ingrijpen bij overtredingen, met boetes of andere maatregelen op basis van extra weigerings- en intrekkingsgronden op de Wtza-vergunning.
Balans tussen integriteit en continuïteit
De minister benadrukt dat zorgaanbieders en investeerders met verkeerde intenties niet thuishoren in de zorg. Er moet met het nieuwe wetsvoorstel een balans worden gevonden tussen het voorkomen van excessen en het waarborgen van de continuïteit en toegankelijkheid van zorg. De gekozen gerichte aanpak, met strengere regels en betere monitoring, moet ervoor zorgen dat financiële belangen niet ten koste gaan van de kwaliteit van de zorg.