Lokale of regionale stakingen
Er is met de vakbonden afgesproken dat zij de acties minstens 24 uur van tevoren aankondigen. In de aankondiging van de vakbonden moet worden vermeld in welke apotheek of apotheken de werkonderbreking zal plaatsvinden, wat de vorm is van de werkonderbreking (e.g. welke werkzaamheden worden wel en niet verricht) en wat de duur van de actie is. Dit geeft de werkgever en de apotheker de kans om zich voor te bereiden en eventuele maatregelen te nemen om het aanbieden van verantwoorde farmaceutische zorg te waarborgen.
Er zijn inmiddels stiptheidsacties (fase 1) en lokale of regionale stakingen (fase 2) aangekondigd. Ook is er een landelijke stakingsdag aangekondigd op 12 november 2024 (fase 3). De acties bestaan onder meer uit het neerleggen van het werk voor een dag(deel) of op het later openen of eerder sluiten van de apotheek. De vakbonden kunnen er ook voor kiezen om andere werkonderbrekingen te organiseren. De stakingen worden gecoördineerd door de vakbonden en vinden niet plaats op eigen initiatief van apotheekmedewerkers.
Op grond van de afspraken die de werkgeversorganisaties hebben gemaakt met de vakbonden zijn de vakbonden verplicht om minimaal 24 uur van tevoren de betreffende apotheek of apotheken, de werkgeversorganisaties en de KNMP schriftelijk te informeren over waar, hoelang en in welke vorm er gestaakt wordt. Deze afspraak geldt voor fase 1.
Voor een regionale staking (fase 2) of landelijke staking (fase 3) geldt dat de KNMP de vakbonden ondersteunt bij het proces van aanzeggingen. Dit betekent dat betrokken apotheken niet langer rechtstreeks door de vakbonden op de hoogte worden gebracht over de acties, maar via de KNMP.
De vakbonden bepalen bij welke apotheken zij een collectieve actie gaan organiseren. Daarna informeren de vakbonden de KNMP en verstuurt de KNMP een e-mail naar de betreffende apotheken vanuit aanzeggingen@knmp.nl. In de e-mail van de KNMP ontvangt u eveneens een brief van de vakbonden met een formele aanzegging van de actie.
Dat weten wij niet.
De gevolgen voor de zorgverlening aan patiënten tijdens een staking in een apotheek kunnen aanzienlijk zijn en variëren afhankelijk van de aard en duur van de staking, alsmede van de locatie van de apotheek en de medicijnen die daar worden verstrekt. De gevolgen van een werkonderbreking voor de zorgverlening aan patiënten kunnen aanzienlijk zijn, met mogelijke vertragingen, beperkte beschikbaarheid van medicijnen, verminderde klantenservice, en communicatieproblemen.
Het is cruciaal om maatregelen te nemen om de impact op de patiëntenzorg te minimaliseren en ervoor te zorgen dat verantwoorde farmaceutische zorg beschikbaar blijft.
De apotheker in de apotheek waar door de vakbonden een staking is aangekondigd zal via de werkgeversorganisaties worden geïnformeerd over een telefoonnummer waarmee de apotheker contact kan opnemen in geval van calamiteiten en nadere afstemming. Werkgeversorganisatie ASKA en WZOA geven aan dat apothekers in loondienst (tevens) hun werkgever dienen te informeren over de acties in de apotheek en ontwikkelingen daaromtrent.
Het werk dat gewoonlijk zou worden verricht door de medewerkers die staken, wordt door de vakbonden ook wel besmet werk genoemd. Het is niet toegestaan om uitzendkrachten in te huren, om het besmette werk te verrichten voor de apotheek waar een staking bezig is.
Door de vakbonden wordt het uitvoeren van besmet werk als onwenselijk of zelfs onrechtmatig gezien, omdat het de effectiviteit van de staking ondermijnt. Het idee is dat de druk die een staking uitoefent op de werkgever zou moeten leiden tot serieuze onderhandelingen en oplossingen, en het uitvoeren van besmet werk kan dit proces verstoren. Tegelijkertijd is het van essentieel belang dat apotheken tijdens een staking ervoor zorgen dat verantwoorde farmaceutische zorg beschikbaar blijft om de gezondheid en veiligheid van patiënten te waarborgen. Het is daarom belangrijk om te weten dat het wel is toegestaan om andere (eigen) werknemers die niet staken, 'besmet' werk over te laten nemen. Het verplaatsen van werkzaamheden naar andere locaties mag ook.
Informeren lokale/regionale werkonderbrekingen
Dat weet de apotheker niet vooraf. Het is wel gebruikelijk dat stakers bij aanvang van de staking registeren wie meedoen aan de werkonderbreking.
Wij stellen een patiëntenbrief, poster en narrowcast voor het wachtkamerscherm ter beschikking.
Dit is ter afweging van de eigenaar van de apotheek. Wij adviseren wel de door ons ter beschikking gestelde patiëntenbrief, poster (opgemaakte versie of blanco) en narrowcast voor het wachtkamerscherm (opgemaakte versie of blanco) te verspreiden, zodat ook de patiënten op de hoogte worden gebracht van de acties van de vakbonden.
Intern regelen
Ja, dat mag indien het nodig is om verantwoorde farmaceutische zorg te bieden en mits andere geldende wet- en regelgeving zoals privacywetgeving in acht wordt genomen.
Ja, dat mag indien dat nodig is om verantwoorde farmaceutische zorg te bieden.
Waarborgen zorgverlening
De apotheker regelt dat verantwoorde farmaceutische zorgdoor kan gaan. Daartoe kan de apotheker diverse maatregelen nemen zoals volgt uit andere vragen en antwoorden in de Q&A. Indien de apotheker/apotheek niet (meer) in staat is om verantwoorde farmaceutische zorg te leveren dient de apotheker contact op te nemen met de vakbonden en de werkgeversorganisaties om aanvullende maatregelen te bespreken.
Van de apotheker mag verwacht worden dat deze in redelijkheid alles doet wat mogelijk is om een staking plaats te laten vinden en tegelijkertijd verantwoorde farmaceutische zorg te bieden.
Ja, dat mag.
Ja, dat mag indien dat noodzakelijk is om verantwoorde farmaceutische zorg te bieden.
De apotheker regelt dat de apotheek verantwoorde farmaceutische zorg biedt. Het kan nodig zijn dat andere werkzaamheden die niet primair op de zorgverlening zijn gericht hiervoor uit te stellen.
Inzet personeel
Het is niet toegestaan om uitzendkrachten in te huren om werk over te nemen dat zou zijn gedaan door stakende werknemers. Het is wel toegestaan om ander (eigen) personeel in te zetten op besmet werk.
Het werk van een zieke werknemer kwalificeert niet als besmet werk. Dit werk mag dus worden overgenomen zoals het in een normale situatie zou worden opgelost.
Het werk van een werknemer die verlof heeft, kwalificeert niet als besmet werk. Dit werk mag dus worden overgenomen zoals het in een normale situatie zou worden opgelost.
Dat is toegestaan, mits de extra beloning in verhouding staat tot de extra inzet die de medewerkers hebben geleverd.
Ja, dat mag indien dat noodzakelijk is om verantwoorde farmaceutische zorg te bieden.
Juridische en arbeidsrechtelijke vragen
Apotheekmedewerkers mogen zelf kiezen of ze deelnemen aan de staking. Het loon van medewerkers die deelnemen aan de staking hoeft niet te worden doorbetaald. Vakbondsleden die deelnemen aan een staking krijgen doorgaans een compensatie uit de vakbondskas. Werkwillige medewerkers hebben recht op doorbetaling van loon als zij werken. Als zij wel willen maar niet kunnen werken als gevolg van de staking door collega's, hebben zij in beginsel geen recht op loon. Dat laat onverlet dat werkgevers in dit geval soms wel het loon doorbetalen, juist om waardering te laten blijken voor het feit dat de werkwilligen niet willen staken.
De werkgever mag werknemers niet straffen voor deelname aan een staking, bijvoorbeeld door een waarschuwing of andere disciplinaire sanctie op te leggen. Ook ontslag wegens deelname aan een staking is niet toegestaan. De werkgever is ook verplicht het loon door te betalen van werkwillige medewerkers die doorwerken.
Werknemers die meedoen aan een werkonderbreking hebben geen (wettelijk) recht op loon gedurende de periode van de werkonderbreking, maar werkgevers mogen hiervan afwijken. Bij de stiptheidsacties (zoals gestart vanaf fase 1) is loon inhouden in elk geval niet aan de orde: medewerkers die daaraan deelnemen hebben wel recht op loon, omdat zij het werk blijven verrichten.
Stakende apotheekmedewerkers zijn niet verplicht aanwezig te zijn bij de apotheek. Regelmatig roepen de vakbonden stakende medewerkers op om op een bepaalde locatie samen te komen (op een andere locatie dan die van de werkgever). Hierin bestaat geen verschil tussen vakbondsleden en niet-vakbondsleden. Bovendien weet de werkgever doorgaans niet welke werknemers lid zijn van de vakbonden en welke niet.
Een werkonderbreking en een staking is hetzelfde, en is een bepaald type collectieve actie. In feite is een werkonderbreking niets anders dan een korte staking. Onder collectieve acties vallen ook andere actievormen zoals de stiptheidsacties uit fase 1. In beginsel gelden dezelfde regels voor alle vormen van collectieve acties. Echter, hoe meer schade een actie kan opleveren, hoe groter de kans is dat een actie door de rechter kan worden beperkt of verboden.
Als een collectieve actie in disproportionele mate inbreuk maakt op andere belangen zoals de openbare orde, de rechten van derden, de nationale veiligheid en volksgezondheid, kan een verzoek worden gedaan aan de rechter om een actie te verbieden of te beperken. De actie is in zo een geval overigens al onrechtmatig voordat de rechter dat heeft beslist, niet pas doordat de rechter dat oordeelt. Dit betekent dat de werkgever in gevallen waarin evident is dat de actie onrechtmatig is door zeer schadelijke gevolgen en het rechterlijke oordeel niet kan worden afgewacht, hij al voorafgaand aan het rechterlijke oordeel werknemers kan sommeren het werk te hervatten.
Het feit dat een medewerker deelneemt aan een werkonderbreking mag niet leiden tot disciplinaire maatregelen of ontslag.
Het is in de eerste plaats aan de vakbonden om hun acties veilig te laten verlopen. De werkgever en de apotheker zullen ook beoordelen of de actie een onaanvaardbaar risico vormt en het bieden verantwoorde farmaceutische zorg in gevaar komt. Eventueel kunnen werkgeversorganisaties en apotheker hierover in gesprek gaan met de vakbonden. Zo nodig kan de actie van de vakbonden worden voorgelegd aan de rechter, die de collectieve actie kan verbieden of beperken als een collectieve actie in disproportionele mate inbreuk maakt op andere belangen zoals de openbare orde, de rechten van derden, de nationale veiligheid en volksgezondheid.
Calamiteiten
De apotheker in de apotheek waar door de vakbonden een staking is aangekondigd zal via de werkgeversorganisaties worden geïnformeerd over een telefoonnummer waarmee de apotheker contact kan opnemen in geval van calamiteiten en nadere afstemming. Apothekers in loondienst dienen (tevens) hun werkgever te informeren over de acties in de apotheek en ontwikkelingen daaromtrent.
Werkgeversorganisaties kunnen vervolgens (in afstemming met betreffende werkgever/apotheker) contact opnemen met de vakbonden om de situatie te bespreken, met de vakbonden te zoeken naar een oplossing en zo nodig vervolgstappen te ondernemen.