Veelgestelde vragen over valpreventie

Het Zorginstituut heeft hierover in 2022 een duiding uitgebracht: Verduidelijking valpreventie bij ouderen | Standpunt | Zorginstituut Nederland. Die duiding geeft aan dat valpreventie bestaat uit 3 onderdelen, namelijk de valrisicotest, de valanalyse en een advies op maat om het hoog risico op vallen te verminderen of weg te nemen. Volgens het Zorginstituut kunnen de onderdelen 1 en 2 onder de verzekerde zorg vallen voor ouderen met het vermoeden op of een vastgesteld hoog valrisico. De valrisicotest hoeft niet per se door een zorgverlener te worden afgenomen. Voor onderdeel 3 geldt dat een deel van de mogelijke adviezen al verzekerde zorg zijn. Bijvoorbeeld een staaroperatie bij zichtproblemen. En bij gemeenten kan een aanvraag voor woningaanpassingen worden ingediend. Meer informatie over de rol van gemeenten vind je hier:

Valpreventie gemeente | Loketgezondleven.nl In het algemeen is de gemeente verantwoordelijk voor het opsporen van valrisico bij thuiswonende ouderen (65-plussers met laag, matig en hoog risico) en voor interventies bij mensen met een laag en matig valrisico. Meer informatie over Valpreventie als verzekerde zorg vind je in de informatiekaart valpreventie van de NZa.

In het land worden momenteel multidisciplinaire valpreventie-overleggen opgepakt. Het advies is om de integrale samenwerking regionaal en met zorgverleners in de wijk aan te gaan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan zorgprofessionals, zoals de huisarts, wijkverpleegkundige en (geriatrie)fysiotherapeut. Dit geldt zowel voor de ketenaanpak als voor de financiering.

Belangrijk in de samenwerking: ken het netwerk, weet van elkaars expertise en competenties. Zorg voor een gedeelde visie. Het belang van het verbeteren van zorg voor kwetsbare ouderen zit vooral in het tijdig signaleren van kwetsbaarheid en goede samenwerking in de zorgketen om problemen te voorkomen. Maak afspraken over rollen, regie en overdracht naar (zorg)professionals bij de multifactoriële valrisicobeoordeling. 

Op de vraag of apothekers bevoegd en bekwaam zijn om de valrisicobeoordeling uit te voeren, heeft het Zorginstituut aangegeven dat apothekers (nog) niet bevoegd en bekwaam zijn om de valrisicobeoordeling in totaliteit uit te voeren. De valrisicobeoordeling (valanalyse) behoort volgens het Zorginstituut namelijk tot de ‘geneeskundige zorg zoals huisartsen en medisch specialisten of verpleegkundigen die plegen te bieden’ zoals bedoeld in artikel 2.4 en 2.10 van het Besluit zorgverzekering (Bzv). Apothekers kunnen mogelijk wel bevoegd en bekwaam worden om de valrisicobeoordeling uit te voeren, als zij zich hiervoor aanvullend scholen. Dit geldt ook voor bijv. fysiotherapeuten. Als apothekers bevoegd en bekwaam zijn, is nog de vraag of apothekers dit gecontracteerd krijgen bij zorgverzekeraars of dat zij onderaannemer kunnen worden bij een zorgaanbieder die hier al voor gecontracteerd is.

Wanneer apothekers niet de gehele valrisicobeoordeling uitvoeren, maar een onderdeel daarvan (bijv. alleen het deel dat ziet op geneesmiddelen), dan is er de mogelijkheid hierover afspraken te maken met de hoofdaannemer (declarerende zorgaanbieder) in het kader van onderlinge dienstverlening. En verder is er natuurlijk ook nog de huidige prestatie Medicatiebeoordeling bij chronisch geneesmiddelengebruik die mogelijk als vervolgactie op de valrisicobeoordeling kan worden ingezet en al een verzekerde prestatie was.

De KNMP neemt deel aan de Landelijke Ketenaanpak Valpreventie en werkt samen met partijen zoals VeiligheidNL, VWS en ZIN (o.a. voor Zinnige Zorg Osteoporose). Ook de Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Geriatrie (NVFG), Het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF), Ergotherapie Nederland, Beroepsvereniging Verzorgende Verpleegkundigen (V&VN), Amsterdam UMC, VeiligheidNL, VWS, de belangenvereniging voor alle praktijkondersteuners (NVVPO), NHG en LHV nemen deel.

Zorginstituut Nederland (ZiN) heeft begin april 2022 een duiding over valpreventie gepubliceerd. Hierin geeft ZiN aan dat een deel van de valpreventie aanpak voor ouderen aan te merken is als te verzekeren zorg. Hieronder valt bijvoorbeeld screening van ouderen (multifactoriële valrisicobeoordeling) en beweeginterventies voor mensen met onderliggende of bijkomende problemen. Meer informatie is te vinden op de themapagina valpreventie van ZiN.

Op basis hiervan heeft de NZa prestaties gedefinieerd die vanaf 1 januari 2024 kunnen worden gecontracteerd en gedeclareerd. Zie het nieuwsbericht hierover van oktober 2023. Het gaat om een prestatie voor de valrisicobeoordeling met een maximaal tarief en een prestatie voor de valpreventieve beweeginterventie met een vrij tarief. De NZa heeft medio november 2023 ook een informatiekaart valpreventie gepubliceerd.

Voor het deel van de interventie dat niet onder de Zvw valt, is het de bedoeling dat gemeenten een adequaat aanbod realiseren, zodat een valpreventieketen ontstaat waar ouderen met verhoogd valrisico gebruik van kunnen maken. Per 2023 kunnen gemeenten een specifieke uitkering (SPUK) aanvragen voor het stimuleren van gezondheid, sport en bewegen, cultuurparticipatie en het versterken van de sociale basis. Ook voor valpreventie kunnen gemeenten via de SPUK financiële middelen aanvragen, voor coördinatie van de ketenaanpak valpreventie en de uitvoer van valpreventieve beweeginterventies in het gemeentelijk domein. Meer informatie vindt u op de themapagina van Loket gezond leven en via de VNG-pagina gezond leven.

Om zicht te krijgen op de stand van zaken en de opbrengsten van deze Ketenaanpak Valpreventie wordt er door het RIVM een jaarlijkse monitor opgezet.

Zorginstituut Nederland (ZIN) heeft begin april 2022 de duiding over valpreventie gepubliceerd. Hierin geeft ZIN aan dat een deel van de valpreventie aanpak voor ouderen aan te merken is als te verzekeren zorg. Hieronder valt bijvoorbeeld screening van ouderen (multifactoriële valrisicobeoordeling) en beweeginterventies voor mensen met onderliggende of bijkomende problemen. Aangezien de huidige aanspraak fysiotherapie niet geschikt is om valpreventieve beweeginterventies te vergoeden vanuit het basispakket van de Zorgverzekeringswet (Zvw), is aanpassing van de regelgeving nodig. Het was niet haalbaar om deze aanpassing per 2023 door te voeren, omdat over een aantal aspecten nog besluitvorming moet plaatsvinden, zoals formulering van het inkoopbeleid door zorgverzekeraars en eventuele gevolgen voor het eigen risico. Deze vergoeding vanuit de Zvw wordt voorzien per 1 januari 2024. Zorgverzekeraars hebben vanaf deze periode een zorgplicht voor het aanbod dat onder de Zvw valt. Voor het deel van de interventie dat niet onder de Zvw valt, is het de bedoeling dat gemeenten een adequaat aanbod realiseren, zodat een valpreventieketen ontstaat waar ouderen met verhoogd valrisico gebruik van kunnen maken.

Ja, zorgverzekeraars en gemeenten richten met ingang van 1 januari 2024 de volgende ketenaanpakken in:

• kansrijke start;
• valpreventie bij ouderen;
• aanpak overgewicht en obesitas bij kinderen;
• de gecombineerde leefstijlinterventie bij overgewicht van volwassenen;
• en welzijn op recept.

Op 15 december 2022 zijn in een addendum bij zowel het IZA als het GALA bestuurlijke afspraken hierover gemaakt. VWS en NZa zijn verantwoordelijk voor de daarvoor benodigde tijdige aanpassing van de relevante regelgeving, om bijvoorbeeld declaraties mogelijk te maken. Duidingen van het Zorginstituut zijn randvoorwaardelijk voor het kunnen maken van nadere bestuurlijke afspraken en het tijdig inrichten van de ketenaanpakken.

Ja, het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) biedt het fundament voor samenhangend gezondheidsbeleid. Op basis van dit akkoord en de bijbehorende specifieke uitkering (SPUK) is het mogelijk om een samenhangende lokale aanpak te ontwikkelen op het gebied van sport en bewegen, gezondheid én sociale basis.

Wij hebben dit voorgelegd aan de NZa. Zij geven de volgende toelichting. De basis voor de informatiekaart van de NZa is de duiding valpreventie van Zorginstituut Nederland. De informatiekaart is dan ook breder dan alleen hetgeen in rekening kan worden gebracht via de regelgeving van de NZa. De voorbeelden die de NZa in de informatiekaart noemt, betreffen niet per definitie prestaties zoals de NZa die omschrijft in haar regelgeving. De NZa noemt bijvoorbeeld ook ‘Voedingsinterventies’, terwijl daar ook geen prestatie met een gelijknamige prestatietitel voor is. Dergelijke voedingsinterventies kunnen in rekening gebracht worden via de regelgeving voor diëtetiek. Dat is vergelijkbaar met hetgeen de informatiekaart over apotheekzorg aangeeft. Medicatieadvies is bijvoorbeeld onderdeel van verschillende prestaties voor farmaceutische zorg, zoals de terhandstellingsprestaties en de prestatie medicatiebeoordeling. Medicatieadvies (door de apotheker) kan leiden tot aanpassing van de voorgeschreven medicatie door de voorschrijver. Wij hebben de NZa aangegeven dit verwarrend te vinden. De logische prestatie is in de meeste gevallen immers de medicatiebeoordeling (zoals opgenomen in de multidisciplinaire richtlijn polyfarmacie voor ouderen).