Afbouwen van medicatie: Kennisbank schiet te hulp

Stel je voor: een 80-jarige mevrouw komt haar slaapmedicatie ophalen, temazepam. Ze vertelt dat ze twijfelt of ze dit medicijn nog moet blijven gebruiken. Ze heeft op het nieuws gehoord dat het slecht voor je is. Maar ze denkt ook dat ze niet zonder kan. Ze vraagt jou of ze zomaar kan stoppen met temazepam. 

Benzodiazepinen worden tegenwoordig minder vaak aangeraden voor slaapproblemen. Ze geven vaak bijwerkingen en werken niet altijd goed. Toch gebruiken veel ouderen deze medicatie. Ze zijn eraan gewend en denken dat ze het nodig hebben om goed te kunnen slapen. Daarom is het extra belangrijk patiënten goed voor te lichten en te weten waar je betrouwbare informatie vindt. Gelukkig schiet de KNMP Kennisbank te hulp.

Op de KNMP Kennisbank vind je alles over het afbouwen en stoppen van medicatie. Dit staat in het Informatorium Medicamentorum (IM). Ga naar het blok ‘Dosering’ en kijk bij ‘Algemene informatie’. Zie je het plusje bij ‘Afbouwen en stoppen’? Klik erop, en er verschijnt uitgebreide informatie (zie afbeelding 1). 

Voor verschillende medicijnen staat er precies beschreven hoe je veilig afbouwt (zie afbeelding 2). Neem bijvoorbeeld benzodiazepinen: daarbij wordt aangeraden de dosering elke twee weken met 25% te verlagen. Apothekers en artsen kunnen deze informatie gebruiken om een afbouwschema te maken.

Het is belangrijk benzodiazepinen stapsgewijs af te bouwen. Zo hebben patiënten een grotere kans om succesvol te stoppen. Stopt een patiënt na lange tijd ineens met een benzodiazepine? Dan kan dit voor ontwenningsverschijnselen en reboundklachten zorgen. Ontwenningsverschijnselen zijn bijvoorbeeld duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn, slaapproblemen, angst, prikkelbaarheid en somberheid. Reboundklachten zijn klachten die terugkomen of erger worden, zoals meer angst of slapeloosheid. Je kunt je misschien voorstellen dat dit voor patiënten erg demotiverend is. Ze voelen zich namelijk nog slechter dan voordat ze begonnen. 

Ook bij andere medicijnen is het belangrijk af te bouwen. In afbeelding 3 staan een paar voorbeelden. Stopt een patiënt ineens met een bètablokker, zoals metoprolol? Wist je dat hij dan last kan krijgen van hoge bloeddruk, pijn op de borst of hoofdpijn? In het IM kun je ook per geneesmiddelgroep lezen waarom afbouwen belangrijk is. Zoek de juiste geneesmiddelgroep op in het IM, bijvoorbeeld antipsychotica. In de inleidende tekst vind je algemene informatie over deze medicijnen. Bij het kopje ‘Dosering’ staat informatie over afbouwen en stoppen. 

Op Apotheek.nl staat ook informatie over afbouwen. Deze informatie is onder andere te vinden in de medicijnteksten bij het onderdeel ‘Mag ik zomaar stoppen’. Maar wist je dat je nog meer handige info kunt vinden over afbouwen op Apotheek.nl? Bij het tabblad ‘Zorg van de apotheker’ klik je door naar ‘Medicijngebruik is maatwerk’ en ‘Ouderen en medicijnen’. Klik daar op het plusje bij ‘Stoppen en afbouwen van medicijnen bij ouderen’ en de informatie verschijnt. 

Je kunt patiënten naar deze informatie verwijzen als ze vragen hebben over het afbouwen van hun medicijnen. Vertel ze dat ze nooit zomaar moeten stoppen, maar altijd hulp moeten vragen aan de apotheker of huisarts. 

De mevrouw uit de casus lijkt toch wel graag te willen stoppen met temazepam. Je kunt haar hierbij motiveren. Leg uit dat het medicijn minder goed werkt na lang gebruik. En dat er bijwerkingen kunnen optreden. Adviseer haar een afspraak te maken met de apotheker of huisarts om samen een passend afbouwschema te maken. Zo heeft ze de beste kans om succesvol te stoppen. 

Door Fleur Pikkaart