Bloeddrukverlagers tijdens de zwangerschap kunnen complicaties voorkomen. Handig om te weten welk middel dan het best en het veiligst is, met de minste schade voor het ongeboren kind. Gynaecoloog Titia Lely van het Wilhelmina Kinderziekenhuis heeft de drie meest voorgeschreven middelen vergeleken. Ze werkt ook aan een innovatief middel met nanodeeltjes.
Hoge bloeddruk komt veel voor tijdens de zwangerschap. Eén op de tien gezonde zwangere vrouwen krijgt bij de eerste zwangerschap te maken met zwangerschapshypertensie. Dit is een redelijk vast percentage. Bij deze vrouwen gaat de bloeddruk omhoog na week 20 van de zwangerschap.
Maar er zijn ook steeds meer vrouwen met een chronische ziekte die zwanger worden en risico lopen op een hoge bloeddruk. Dan gaat het bijvoorbeeld om vrouwen met hart- en vaatziekten, met nierziekten en in toenemende mate zwangeren met obesitas. Sommige van deze vrouwen hebben al een hoge bloeddruk voordat ze zwanger worden.
Groeivertraging
Zowel de vrouw als het kind kunnen tijdens de zwangerschap problemen krijgen door hoge bloeddruk. Gynaecoloog Titia Lely van het Wilhelmina Kinderziekenhuis van het UMC Utrecht houdt zich dagelijks bezig met dit onderwerp. De helft van haar tijd ziet ze patiënten, de andere helft doet ze onderzoek. Sinds vorig jaar is ze hoogleraar ‘vasculaire aandoeningen van moeder en kind’.
Waarom verdient hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap alle aandacht? “Omdat die gepaard kan gaan met groeivertraging bij het kind en met vroeggeboorte”, vertelt ze. “Dat komt bijvoorbeeld omdat de bloedtoevoer naar de placenta kan afnemen. Maar vrouwen zelf kunnen ook ziek worden. Bij zwangerschapshypertensie kunnen ze soms pre-eclampsie krijgen, zwangerschapsvergiftiging.”
Bloeddrukverlagers
Bloeddrukverlagers kunnen de risico’s bij de moeder verlagen. Ze worden op grote schaal voorgeschreven aan zwangere vrouwen. Maar welke is nu het beste en zijn ze veilig? “We hebben de drie meest voorgeschreven middelen met elkaar vergeleken, in een onderzoek betaald door de zorgverzekeraars”, vertelt de gynaecoloog. ‘Het gaat om methyldopa, labetolol en om het middel nifedipine.” Alleen methyldopa is officieel geregistreerd in Nederland voor gebruik tijdens de zwangerschap. De andere twee worden wel al jaren lang gebruikt, waarvan nifedipine het minst.”
Het onderzoek was volgens Lely nuttig omdat er op dit moment grote verschillen zijn bij het voorschrijven. “De praktijkvariatie bij deze middelen is groot”, legt ze uit. “We zien bijvoorbeeld regionale verschillen in het voorschrijven tussen Noord-Nederland en Midden-Nederland. We weten eigenlijk niet waarom artsen middelen wel of niet voorschrijven.”
Sommige oude overtuigingen spelen misschien nog mee. “Lang werd gedacht dat een bètablokker voor een kleiner kind zou zorgen. Van methyldopa weten we dat het bij sommige vrouwen ook de stemming beïnvloedt.”
Vergeleken
Bestudering van grote hoeveelheden data hebben duidelijkheid gebracht. De onderzoeker van het UMC Utrecht: “Om de drie middelen te vergelijken hebben we de gegevens uit de uitgiftesystemen van de apotheken gekoppeld aan de gegevens over zwangerschap en bevallingen. Het goede nieuws is dat alle drie de middelen veilig zijn. Verder blijkt er geen verschil in geboortegewicht tussen methyldopa en labetalol.
Bij nifidipine gaan we verder onderzoek doen. Dat middel wordt ook voor weeënremming voorgeschreven en we gaan nu in zes ziekenhuizen apart onderzoek doen. Van de drie middelen is dit het nieuwste middel, het is vaak derde keus bij artsen. De langetermijngevolgen voor het kind weten we ook nog niet.”
De uitkomsten van het onderzoek kunnen handig zijn voor de apotheek. Lely: “Het betekent dat er geen uitleg nodig is aan de balie over de keuze. Alle drie de middelen zijn even veilig. Het is bij bijwerkingen ook geen probleem om tijdens de zwangerschap van middel te veranderen.”
Nanodeeltjes
Nog een beetje toekomstmuziek is een nieuwe therapie voor zwangerschapshypertensie waaraan Lely samen met kinderarts Fieke Terstappen werkt. “We doen onderzoek met een middel dat we naar de gewenste plek in het lichaam kunnen sturen”, vertelt ze. “Het geneesmiddel wordt verpakt in nanodeeltjes, een soort vetbolletjes die we gericht naar de placenta kunnen sturen. Want de placenta veroorzaakt vaak de moeilijkheden. Met de nanodeeltjes kunnen we voorkomen dat het middel bij het kind komt en dat het kind schade oploopt.”
De ontwikkeling van dit innovatieve middel is een langdurig traject, het moet heel zorgvuldig gebeuren. “We moeten goed kijken of het in een mens hetzelfde werkt als in een dier. En we moeten voor elke stap toestemming vragen. Een veelbelovende gentherapie voor placenta disfunctie gaat nu voorzichtig worden uitgetest in gezonde zwangere vrouwen.”
Door Margit Kranenburg, zorgjournalist
| Optimale bloeddruk Wat is eigenlijk de optimale bloeddruk tijdens een zwangerschap? En naar welke bloeddruk moeten we met bloeddrukverlagers streven? Daarnaar zou de hoogleraar vasculaire aandoeningen Titia Lely nog graag onderzoek doen. “Wat doet een bepaalde waarde voor de placenta? We zouden de bloeddruktargets eens goed kunnen analyseren. We weten dat een lagere bloeddruk de zwangerschapsduur zou kunnen verlengen en mogelijk vroeggeboorten kan voorkomen.” Lely pleit er weer niet voor dat alle zwangere vrouwen dagelijks zelf hun bloeddruk bijhouden. “Dat is niet nodig. Maar als je zelf je bloeddruk meet, doe het dan altijd in rust, in de ochtend en op een vast tijdstip.” |