Koortslip

Koortslip of koortsuitslag heet officieel herpes labialis. Het ontstaat door een infectie met het herpes simplex virus type 1, een zeer besmettelijk virus. De meeste mensen worden al op jonge leeftijd besmet door hun ouders. De eerste besmetting vindt vaak plaats zonder verschijnselen, maar vervolgens draag je het virus de rest van jouw leven bij je en van tijd tot tijd ontstaat een koortslip.

Een koortslip ontstaat als het virus geactiveerd wordt. Zonlicht, koorts, menstruatie, stress of verminderde weerstand kunnen de oorzaak zijn. Een koortslip begint dan vaak met een tintelend of branderig gevoel op de lip en dat plekje of de huid eromheen wordt rood. Na enkele uren of dagen ontstaan op die plek (pijnlijke) blaasjes met helder vocht. Wanneer de blaasjes vervolgens openbarsten ontstaat een wondje en een korst. Meestal geneest een koortslip spontaan binnen tien dagen en blijven er geen littekens achter. 

Een koortslip is besmettelijk voor anderen vanaf de fase van het tintelende en branderige gevoel. Het vocht in de blaasjes geeft het meeste risico op besmetting.

Een koortslip is vaak een onschuldige aandoening. Door de lippen goed te verzorgen met een vette crème met UV-bescherming en door voldoende rust komt een koortslip minder vaak voor. 

Bij de eerste symptomen van een koortslip zijn lokale producten met zinksulfaat of zinkoxide te gebruiken. Deze huidproducten werken jeukstillend, indrogend en antiviraal en kunnen gebruikt worden tot de blaasjes geheel zijn ingedroogd. Op tijd beginnen zorgt voor minder blaasjes en bestaande blaasjes drogen sneller in. Adviseer hygiënisch te werk te gaan om besmetting van het virus naar andere plekken op het lichaam of naar anderen te voorkomen. 

In alle stadia van een koortslip kan een speciale hydrocolloïdpleister worden gebruikt. Deze pleister bestrijdt niet het virus, maar wel de symptomen. De koortslip is dan minder zichtbaar, de verspreiding van het virus wordt tegengegaan en de kans op een korstje is kleiner. 

Aciclovir crème bij een koortslip wordt afgeraden. Het herpesvirus maakt een enzym aan dat aciclovir kan omzetten in de werkzame vorm. Toch kan het middel zijn antivirale werking nauwelijks uitvoeren, omdat het onvoldoende door kan dringen tot het virus. De omzetting kan daarom nagenoeg niet plaatsvinden. Aciclovir crème is dus niet of nauwelijks werkzaam. Bovendien kan het zorgen voor resistentie of een overgevoeligheidsreactie. 

Baby’s met een koortslip verwijs je altijd door naar de huisarts, omdat zij wel ernstige klachten kunnen krijgen. Zij kunnen een aandoening krijgen die herpes neonatorum heet. Hieraan kunnen baby’s zelfs overlijden.

Ook bij patiënten met eczeem kunnen de klachten heftiger zijn en zij hebben dan baat bij antivirale middelen. Dit geldt ook voor patiënten met een verminderde afweer, zoals hiv-geïnfecteerden en mensen die chemotherapie en middelen tegen afstotingsreacties gebruiken.

Raken de blaasjes ontstoken of ontstaat een koortslip op een andere plek, bijvoorbeeld in het oog, dan verwijs je ook door. Infecties van het oog kunnen ernstig verlopen, pijnlijk zijn en het hoornvlies blijvend beschadigen.

Door Cecile van der Meel en Nuhoda Aldarij. Beide auteurs werken voor het Geneesmiddel Informatie Centrum (GIC) van de KNMP.