Overheid nam vorig jaar meer maatregelen tegen tekorten

Het Meldpunt Geneesmiddelentekorten en -defecten ontving in 2024 in totaal 4770 meldingen van verwachte leveringsproblemen. Dat aantal is lager dan het jaar daarvoor toen het er 5093 waren. Dit geeft overigens geen nauwkeurig beeld van de daadwerkelijke leveringsproblemen, benadrukken het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in hun vandaag gepubliceerde jaarrapportage. Omdat bedrijven verplicht zijn om te melden, zijn er veel meldingen die zekerheidshalve zijn gedaan, maar niet tot een probleem in de praktijk hoeven te leiden. Ook komt het voor dat er voor een geneesmiddel meerdere keren in het jaar een verwacht leveringsprobleem wordt gemeld.

Voor twaalf kritische geneesmiddelen waren vorig jaar geen of te weinig andere medicijnen beschikbaar in Nederland en ook onvoldoende mogelijkheden om te importeren uit het buitenland bij een kritisch tekort – in 2023 ging het om zeven geneesmiddelen.

Tot en met 18 november 2024 heeft de IGJ in totaal 126 keer toestemming verleend aan fabrikanten, groothandelaren en apothekers om een alternatief geneesmiddel uit het buitenland te halen met een tekortenbesluit. Dat is iets minder dan in 2023, toen dat nog 140 keer gebeurde. Het ging hierbij om 48 nieuwe toestemmingen en 78 verlengingen.

Na 20 november 2024 zijn geen tekortenbesluiten meer afgegeven vanwege de uitspraak van de Raad van State in een zaak die door een apotheek was aangespannen. Volgens dit oordeel is een tekortenbesluit in strijd met de geneesmiddelenwet wanneer hier geen verzoek van een arts voor een specifieke patiënt aan ten grondslag ligt, waardoor de IGJ geen gebruik meer kan maken van deze maatregel.

Tussen 28 november en 23 december heeft de minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) voor negen geneesmiddelen besloten dat deze vallen onder de reikwijdte van de Aanwijzing aan de IGJ om tijdelijk niet handhavend op te treden bij de invoer van vergelijkbare medicijnen uit het buitenland.

Vorig jaar kregen fabrikanten voor 96 geneesmiddelen één of meerdere keren toestemming van het CBG om te leveren met een Tijdelijke Afwijkende Verpakking (TAV). Inclusief verlengingen ging het om 117 toestemmingen voor een TAV. Dat is een flinke stijging ten opzichte van de voorgaande jaren: in 2022 en 2023 gebeurde dat 24 en 72 keer.

Het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG), dat in nauw overleg met CBG en IGJ de beschikbaarheid van medisch specialistische geneesmiddelen in ziekenhuizen monitort, heeft vorig jaar ook aangepaste behandeladviezen gegeven bij vijf geneesmiddelen en besparende behandeladviezen bij zeven geneesmiddelen. Hierbij krijgen voorschrijvers het advies doseringsschema’s aan te passen wanneer andere sterktes wel leverbaar zijn, of tijdelijk andere medicijnen voor te schrijven.

Vertraging van de productie of van de vrijgifte van het eindproduct veroorzaakte in 2024 meer dan de helft (58%) van de leveringsproblemen, concluderen IGJ en CBG. Ook in de vorige jaren noemden bedrijven dit als belangrijkste reden. Ook leveringsproblemen door een toegenomen vraag speelden net als voorgaande jaren een belangrijke rol (20%). Deze toename in de vraag komt vaak door een leveringsprobleem van een vergelijkbaar geneesmiddel bij een of meerdere andere bedrijven.

Belangrijke gemelde oorzaken van langdurige tekorten waren beschikbaarheidsproblemen door een (wereldwijd) tekort aan grondstoffen of (langdurige) productieproblemen. Het gaat dan specifiek om meldingen waar het Meldpunt moet ingrijpen om te zorgen dat patiënten zo min mogelijk nadelige gevolgen zouden ondervinden.

Naast het Meldpunt werken CBG, IGJ en LCG sinds 2024 samen met de KNMP en de koepel van groothandelaren BG Pharma in het Operationeel Team Geneesmiddelentekorten (OTG), dat helpt bij het vroegtijdig opmerken van (dreigende) medicijntekorten.

CBG en IGJ coördineren samen het Meldpunt Geneesmiddelentekorten en -defecten in opdracht van VWS. Het Meldpunt bestaat sinds 2017.