Hogeschool NHL Stenden heeft onderzoek gedaan naar het omgaan van burgers met ongebruikte geneesmiddelen. In het onderzoeksrapport Kwantitatief Gedragsonderzoek Ongebruikte Medicijnen blijkt dat een meerderheid van de respondenten in de afgelopen 2 jaar ongebruikte medicijnen over had.
Als belangrijkste redenen om geneesmiddelen over te houden, werden genoemd: gestopt (niet meer nodig, te veel/lang meegegeven, overgestapt op een ander geneesmiddel, bijwerkingen) en de houdbaarheid. Dit pleit voor het verstrekken van een passende hoeveelheid geneesmiddelen.
Bij het beoordelen van de passende hoeveelheid volgt de apotheker de afspraken zoals beschreven in de Prescriptieregeling die partijen (ZN, FMS, LHV, NHG, NVZA, KNMP, VPTZ, Patiëntenfederatie Nederland en V&VN) collectief gemaakt hebben over het voorschrijven en ter hand stellen van geneesmiddelen.
Afleveren voor 12 maanden wordt ontraden. Uit de praktijk is bekend dat dit leidt tot veel verspilling. Gepast verstrekken kan in de praktijk belemmerd worden door de verpakkingsgrootte van het aangewezen preferente middel: in veel gevallen worden te weinig kleine verpakkingen preferent aangewezen om conform de prescriptieregeling te kunnen afleveren.
Bij voorschrijven en verstrekken wordt rekening gehouden met de kans dat het voorschrift van de patiënt gewijzigd moet worden in de tijd. Denk aan een geplande afspraak of opname in het ziekenhuis waardoor de behandeling kan wijzigen. Maar ook aan een patiënt in de terminale of palliatieve fase; intensieve begeleiding door bijvoorbeeld een Farmabuddy leidt tot minder verspilling door afstemming van de zorg op de patiënt.
Let ook op het opnemen van medicatie in de herhaalservice; neem alleen medicatie op als je verwacht dat de medicatie (dosering) niet snel veranderd zal worden. En evalueer regelmatig of er thuisvoorraad is ontstaan en stel dan de herhaalservice uit.
Voorbeelden van succesvolle initiatieven gepast voorschrijven en gepast verstrekken:
Afspraken doelmatig voorschrijven – apotheek Asten
Met afspraken vastgelegd in het Elektronisch Voorschrijfsysteem (EVS) krijgt de patiënt het afgesproken geneesmiddel en niet meer dan de noodzakelijke hoeveelheid. Met als resultaat dat 20% minder geneesmiddelen worden afgeleverd en er ook minder geneesmiddelresten in het oppervlaktewater belanden. Klik hier voor meer informatie. Voor zijn doelmatige en patiëntgerichte zorg heeft deze apotheek een speciaal contract met zorgverzekeraar CZ.
Gepast gebruik opioïden
- Verstandig opiaten voorschrijven - Coöperatieve Apothekersvereniging regio Arnhem (CAA). Door interdisciplinaire samenwerking tussen huisartsen, specialisten, apothekers en verslavingszorg is het aantal eerste uitgiften kortwerkend oxycodon sterk gereduceerd.
- Afbouwen opioïden - De handreiking bevat aandachtspunten voor de begeleiding van en afbouwschema’s voor patiënten die het gebruik van opioïden willen afbouwen, wanneer er sprake is van ongepast opioïdengebruik.
Afbouwen slaapmedicatie – apotheek Orion
Project Benzomoe heeft als doel het gebruik van slaapmedicatie bespreekbaar te maken en ondersteuning te bieden op het gebied van slaap en afbouwen van slaapmedicatie.
Stoppen met anticonceptie > 52 jaar
Vanaf de leeftijd van 52 jaar is het advies om de anticonceptiepil te stoppen, vanwege toegenomen risico’s en omdat veel vrouwen dan al in de overgang zijn. Dit is verwerkt in een MFB (Landelijke set MFB’s, MFB 26. Hormonale anticonceptie > 52 jaar)
Medicatie beperkt uitzetten in verband met mogelijk ontslag uit ziekenhuis – Ziekenhuisapotheek St. Jansdal in Harderwijk
Bij het uitzetten van medicatie wordt rekening gehouden met mogelijk ontslag van klinische patiënten met de ‘Voorlopig Ontslag Datum’.
Doorgebruik van thuismedicatie (DGTM) in het ziekenhuis
(zie paragraaf inkoop en voorraad), zo mogelijk in combinatie met medicatie in eigen beheer (MIEB) leidt tot minder verspilling en een efficiënter zorgproces.
