Verspilling zet de betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg onder druk. De Nederlandse overheid pakt daarom verspilling stevig aan. Apothekers spelen een belangrijke rol in het voorkomen van verspilling van genees- en hulpmiddelen; onder andere door te werken aan goed medicijngebruik, therapietrouw en door medicijnen voor een passende periode af te leveren.
Goed medicijngebruik
Verspilling in de zorg is een breed begrip. Er is sprake van verspilling als er zorgkosten gemaakt worden die de patiënt uiteindelijk niets opleveren. Voorbeelden van verspilling zijn het onnodig inzetten van zorgtrajecten, het moeten verwerken van onnodig papierwerk of het aanschaffen van nieuwe hulpmiddelen terwijl de huidige nog prima functioneren. Het niet (volledig) gebruiken van afgeleverde geneesmiddelen is echter een van de voornaamste oorzaken van verspilling in de zorg.
De oorzaak van verspilling van medicijnen is met name het onjuiste gebruik ervan. Apothekers kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan een effectieve en doelmatige inzet van geneesmiddelen. Door de medicatie zo goed mogelijk af te stemmen op de individuele patiënt, ontstaat er minder ruimte voor verspilling. Ook de medicatiebeoordeling kan bij patiënten leiden tot verminderd medicijngebruik en een bijdrage leveren aan het tegengaan van verspilling.
Het verhogen van therapietrouw draagt bij aan goed medicijngebruik. Door de therapietrouw van de patiënt te verbeteren, wordt verspilling van geneesmiddelen teruggedrongen.
Het doelmatig inzetten van medicijnen kent een aantal knelpunten. Zo vallen de medicatiebeoordeling en farmaceutische zorg onder het eigen risico van de patiënt. De patiënt kan om financiële redenen afzien van zorg die juist zou kunnen ondersteunen in het goed gebruik van medicijnen. Ook werken continue wijzigingen in de geneesmiddelen de therapie-ontrouw van een patiënt en dus verspilling in de hand. De KNMP pleit voor farmaceutische zorg uit het eigen risico. Daarnaast zijn apothekers samen met huisartsen en senioren in gesprek met overheid en zorgverzekeraars om het veelvuldig wisselen tussen generieke geneesmiddelen met eenzelfde werkzame stof tegen te gaan.
Hergebruik niet dé oplossing
Teruggebrachte medicijnen worden vernietigd. Apothekers kunnen ze niet opnieuw aan een patiënt meegeven omdat de veiligheid ervan niet meer gegarandeerd kan worden. Er is immers geen bewijs van een juiste opslag van de medicijnen bij de patiënt, waardoor heruitgifte grote risico’s met zich meebrengt. Deze risico’s zijn onder de huidige wetgeving de verantwoordelijkheid van de apotheker.
Programma Verspilling in de zorg
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en diverse zorgpartijen willen met het programma ‘Verspilling in de zorg’ verspilling tegengaan. Het programma draagt bij aan het in de hand houden van de stijgende zorgkosten. Bij geneesmiddelen is gekozen voor een aanpak van verspilling bij de bron. Dat betekent het meer op maat voorschrijven en afleveren van medicijnen bij de eerste uitgifte en in de laatste levensfase en gepast gebruik bij dure middelen. Dat voorkomt dat medicijnen ongebruikt overblijven.