KNMP-fondsen: wetenschappelijk onderzoek voor de apotheker in de praktijk

Dit proefschrift laat zien dat Nederlandse openbaar apothekers morele dilemma's en de professionele waarden die daarbij betrokken zijn tot op zekere hoogte herkenden. De farmaceutische zorg en professionele autonomie van apothekers werd vooral belemmerd door het gedrag van patiënten of zorgprofessionals. Derden, zoals zorgverzekeraars of regelgevende instanties, bemoeilijkten de apotheker-patiëntrelatie soms verder. Bij de aanpak van morele dilemma’s redeneerden apothekers in het algemeen vanuit professionele waarden. Wet- en regelgeving en bedrijfsoriëntatie speelden een grotere rol in het redeneren wanneer dilemma's een lagere impact hadden op patiëntuitkomsten en tegelijkertijd een sterke impact hadden op de levensvatbaarheid van de apotheek. Moreel beraad kan een methode zijn om de ethische competenties bij openbaar apothekers verder te ontwikkelen om optimale farmaceutische patiëntenzorg bij morele dilemma’s te kunnen leveren.

Bekijk het proefschrift

Farmacogenetica begint langzaamaan een standaard onderdeel van farmaceutische zorg te worden. Echter, met de huidige technieken kan niet alle genetische variabiliteit verklaard worden, ook wel bekend als de missing heritability. De voornaamste reden hiervoor, zo blijkt uit dit proefschrift, lijkt het gebruik van een categoriaal model om het fenotype te voorspellen. Een continue model, ontwikkeld met kunstmatige intelligentie, was in staat om de verklaarde variabiliteit van CYP2D6 enzymactiviteit te verhogen van 54% tot 79%. Daarnaast beschrijft dit proefschrift ook andere factoren die een rol spelen in de missing heritability (genetische complexiteit en substraatspecificiteit) en potentiele oplossingen (long-read sequencing en substraatspecifieke studies). Door rekening te houden met deze factoren zijn we hopelijk in staat om meer van de genetische variabiliteit in geneesmiddel respons te verklaren en daarmee ook te zorgen voor effectievere behandelingen.

Bekijk het proefschrift

Dit onderzoek laat zien hoe het in de praktijk gaat met patiënten die gediagnosticeerd zijn met het myelodysplastisch syndroom (MDS). Tweederde van de studiepopulatie had naast MDS ook een andere aandoening. De behandelduur was beperkt tot enkele maanden en wanneer de behandeling werd gestopt, was de mediane overleving een half jaar. Patiënten stopten voornamelijk vanwege therapiefalen (44%). De meerderheid (52%) van de MDS patiënten ontving regelmatig bloedtransfusies. In 9% van deze patiënten leidde dit tot problemen in de vorm van ontwikkeling van allo-antistoffen. Ijzerstapeling als gevolg van bloedtransfusies werd gemonitord bij 47% en monitoring leek voornamelijk gebaseerd op de vitaliteit van patiënten. Dit onderzoek liet daarnaast zien dat MDS patiënten een 2,5 keer zo’n grote kans hadden op het ontvangen van anti-infectiemiddelen vergeleken met voor diagnose. Er was bovendien een diversiteit aan beweegredenen om anti-infectiemiddelen preventief voor te schrijven en er was geen eenduidig beleid omtrent het voorkomen van infecties.

Bekijk het proefschrift

Aanvullend onderzoek is nodig om de riscofactoren op microbiologische contaminatie goed met elkaar te kunnen vergelijken. Wij bestudeerden de kans dat steriel verpakte materialen (spuiten naalden en dergelijke) en niet steriel verpakte materialen (ampullen, injectie- en infusie flacons) micro-organismen in LAF/VWB kunnen brengen en de maatregelen die genomen kunnen worden om deze risico’s te verlagen. Ook bestudeerden wij de kans op contaminatie via de lucht en de kans dat een LAF of een VWB niet meer adequaat functioneert. In ca. 60% van de Nederlandse ziekenhuisapotheken wordt voor het verwerken, evalueren (trenden) en beoordelen van de resultaten van microbiologische controles het web-based programma ‘Microbio’ gebruikt.  Uit een evaluatie van de resultaten van alle gebruikers van Microbio over een periode van 7 jaar blijkt dat de resultaten van MM van de handen en van de validatie van de aseptische werkwijze significant zijn verbeterd gedurende de onderzoeksperiode. Feedback informatie, die de deelnemers van Microbio periodiek ontvangen, heeft mede bijgedragen aan deze verbetering. 

Bekijk het proefschrift

Normaliter worden stollingsfactoren voor de behandeling van hemofilie en von Willebrand ziekte (VWD) gedoseerd op lichaamsgewicht, wat leidt tot zowel te hoge als te lage spiegels. Een verbeterde doseringsstrategie is het aanpassen van de dosering op basis van de individuele farmacokinetische (PK) parameters, zogenoemd PK-gestuurd doseren. Een prospectieve studie toont aan dat PK-gestuurd doseren voor de profylactische behandeling van hemofilie betrouwbaar en haalbaar kan worden geïmplementeerde in de praktijk. Daarnaast zijn de eerste stappen gezet om stollingsfactoren te doseren op basis van PK en farmacodynamische parameters, wat kan leiden tot een verdere verbetering in personalisatie van de dosering voor personen met hemofilie. Voor de behandeling van VWD werd PK-gestuurd doseren nog niet toegepast in de praktijk. Dit onderzoek presenteert een van de eerste populatie PK modellen voor VWD. Deze statische modellen laten zien dat er grote individuele verschillen zijn in de PK van personen met VWD waardoor PK-gestuurd doseren ook nuttig zou kunnen zijn voor het doseren van stollingsfactor voor personen met VWD

Momenteel hebben patiënten nauwelijks een rol bij het gebruik van hun medicijnen tijdens een ziekenhuisverblijf. Geneesmiddelen worden doorgaans door een verpleegkundige toegediend. Dit in tegenstelling tot thuis waar de meeste patiënten wel zelf verantwoordelijk zijn voor hun medicijngebruik. In dit proefschrift hebben we gekeken of mensen die opgenomen worden in het ziekenhuis niet meer verantwoordelijk over hun eigen medicijngebruik konden krijgen. Hiervoor moesten zij hun eigen medicijnen meenemen en in het ziekenhuis bij zichzelf toedienen. En wat bleek? De meeste mensen kunnen hun medicijngebruik in het ziekenhuis gewoon zelf regelen. Sterker nog: mensen gaven hier de voorkeur aan. Door mensen zelf hun medicijnen te laten gebruiken wordt de zorg veiliger, milieuvriendelijker (minder verspilling), goedkoper en leidt het tot minder inzet van zorgpersoneel. Dus het betrekken van patiënten bij hun medicijngebruik in het ziekenhuis zou de standaard moeten worden.

Bekijk het proefschrift

In dit proefschrift hebben we onderzoek gedaan naar drie verschillende eHealth toepassingen in de reumazorg die patiënten op verschillende manieren ondersteunen bij hun medicijngebruik. Uit het onderzoek blijkt dat het merendeel van de patiënten positief staat tegenover het gebruiken van eHealth toepassingen. Ook is gebleken dat het haalbaar is om patienten met een smartphone jichtklachten te laten bijhouden. Een serious puzzel spel naar het verbeteren van therapietrouw van DMARDs werd weliswaar veel gespeeld maar leverde geen verbetering van therapietrouw of klinische uitkomsten. eHealth kan een onderdeel van de oplossing voor geneesmiddelgerelateerde problemen zijn als het juist wordt toegepast. Wat we geleerd hebben tijdens dit onderzoek is dat de volgende voorwaarden de kans op het juist toepassen van eHealth vergroten: 1. Gebruik eHealth als middel, niet als doel. 2. Betrek patiënten in elke stap van zorginnovatie zodat eHealth aansluit bij hun behoeften. 3. Er zullen altijd alternatieven voor eHealth moeten zijn aangezien eHealth niet voor iedereen geschikt is. 4. Implementatie van eHealth is van groot belang en hier moet al tijdens de onderzoeksfase aandacht voor zijn.