KNMP-fondsen: wetenschappelijk onderzoek voor de apotheker in de praktijk

In this thesis, insight into the TNFα inhibitor treatment trajectories of patients with immune-mediated inflammatory diseases (IMIDs) IMIDs was provided. About one in six IMID patients TNFα inhibitor treatment switched biological treatment, mainly to another TNFα inhibitor. Determinants for switching, e.g. TNFα inhibitor serum drug measurement, TNFα inhibitor dose escalation and initiating corticosteroids, indicated disease worsening.

Patiënten met de ziekte van Parkinson hebben mogelijk baat bij een medicatiebeoordeling door openbare apothekers. Echter, in een algemene eerstelijns Parkinson-patiëntenpopulatie bleek een medicatiebeoordeling niet van meerwaarde betreffende klinische effecten en kosten. Het optimaliseren van de huidige setting met onder andere verbetering van de patiëntselectie, conform de Nederlandse module 'Medicatiebeoordeling', biedt perspectief. Daarnaast is er noodzaak tot verbetering van de digitale documentatie. Tot slot streven wij voor optimale farmaceutische zorg naar een meer zichtbare rol van in Parkinson gespecialiseerde apothekers, met kortere communicatielijnen tussen betrokken zorgverleners.

Met dit onderzoek hebben wij belangrijke stappen gezet in het verbeteren van de infectieziektebehandeling bij kinderen met hiv. Ten eerste bleek het verhogen van de doseerfrequentie van dolutegravir bij zuigelingen met hiv van een- naar tweemaal daags adequaat wanneer het samen met rifampicine wordt toegediend Het verdubbelen van de dosis lopinavir/ritonavir blijkt daarentegen niet toereikend. Daarnaast hebben wij bevestigd dat de huidige aanbevolen dosering van eerstelijns tuberculosemiddelen te laag is voor zuigelingen met hiv en ernstige pneumonie. Verder hebben we met behulp van farmacokinetisch modeleren een doseerregime voorgesteld voor lanivudine en emtricitabine bij kinderen met hiv en een verminderde nierfunctie.

Regelmatig houden patiënten ongebruikte geneesmiddelen over. Op dit moment zamelen apothekers ongebruikte geneesmiddelen in. Echter, het weggooien van geneesmiddelen leidt tot negatieve gevolgen voor zowel het zorgbudget als milieu.  Mijn proefschrift laat zien dat elke apotheker een rol kan en zou moeten spelen in het verminderen van geneesmiddelverspilling Mijn proefschrift laat zien dat elke apotheker een rol kan en zou moeten spelen in het verminderen van geneesmiddelverspilling: het op maat te hand stellen en door heruitgifte van ongebruikte geneesmiddelen na een kwaliteitscontrole in de apotheek. 

Met de nieuwe concrete advieswaarden voor methotrexaat in rode bloedcellen, hebben (ziekenhuis)apotheker en reumatoloog een extra tool in handen om de therapie met mtx te optimaliseren. Tevens loont het om feedback te geven op de gemeten therapietrouw bij biologicals, maar dat we ons niet blind moeten staren op een lage geneesmiddelspiegel: soms is het logisch dat een spiegels nagenoeg nul is, bijv als iemand vanwege koorts tijdelijk moest stoppen. Het is belangrijk om in gesprek te blijven met de patiënt over therapietrouw, en daarbij ook te denken aan de eigen gedachten rondom medicatie, omdat ook (on)bewuste gedachten over DMARDs van invloed zijn op de therapietrouw van de reumapatiënt.

Bekijk het proefschrift

De belangrijkste inzichten uit dit proefschrift betreffen duidelijke adviezen met betrekking tot de farmacologische personalisering van tyrosine kinase remmers (TKIs) in de farmaceutische klinische praktijk voor zowel apothekers als medisch specialisten. Het proefschrift beslaat drie delen. Allereerst behelst het de toepasbaarheid van het chromatografisch kwantificeren van TKIs in plasma en andere matrices (hoofdhaar en liquor). Het is relevant om betrouwbaar en accuraat geneesmiddelconcentraties te meten voor verder onderzoek en therapeutic drug monitoring. Vervolgens zijn meerdere interacties tussen TKIs en comedicatie en allerhande voeding (inclusief kruiden) onderzocht en kunnen hiermee direct klinisch toepasbare adviezen worden gegeven om TKIs veilig en effectief voor te kunnen schrijven. Tot slot worden verschillende translationele farmacologische onderzoeken gepresenteerd waarbij het effect van meerdere variabelen op de systemische blootstelling van TKIs is onderzocht. Deze TKI concentraties zijn ook gecorreleerd aan effectiviteit (overleving) en het optreden van ernstige bijwerkingen.

Bekijk het proefschrift

2.7% van alle ziekenhuisopnames van patiënten tussen 18 en 65 jaar zijn mogelijk veroorzaakt door een medicijn. Bij patiënten van 65 jaar en ouder werd 10.2% van de opnames mogelijk veroorzaakt door een medicijn. De percentages verschilden niet tussen 2008 en 2013. We kunnen daarom concluderen dat het aantal medicijngerelateerde ziekenhuisopnames niet is gedaald tussen 2008 en 2013. Wel blijkt de oorzaak van deze opnames te veranderen. Botbreuken ten gevolge van vallen door medicijnen (met name door slaapmiddelen en bloeddrukverlagers) is een van de belangrijkste oorzaken. De risicofactoren voor deze type opnames zijn niet veranderd in de loop van tijd. Zowel in oudere als nieuwere onderzoeken bleek dat vooral ouderen en vrouwen een grotere kans hebben op medicijn-gerelateerde ziekenhuisopnames. De mate van opvolging van aanbevelingen om het aantal te doen dalen zijn ook onderzocht. De huisartsen hielden zich onvoldoende aan 39% van de aanbevelingen en de apothekers aan 28% van de aanbevelingen. Het betrof vooral de aanbevelingen op gebied van het in de gaten houden van de zouthuishouding, nierfunctie en hartfalen.

Bekijk het proefschrift