KNMP-fondsen: wetenschappelijk onderzoek voor de apotheker in de praktijk

Door toenemende tekorten aan opgeleid ziekenhuis personeel en stijgende kosten in degezondheidszorg, streven ziekenhuizen steeds meer naar een kort verblijf van patiënten. Als gevolg van een hoge incidentie van artrose en botbreuken binnen de vergrijzende bevolking is er een toenemende behoefte aan orthopedische chirurgie. Tegelijkertijd neemt de complexiteit in medicatie gebruik binnen deze populatie toe doordat ouderen vaak aan meerdere aandoeningen lijden. Dit vergt een intensievere en multidisciplinaire voorbereiding van een operatie om medicatieveiligheid te kunnen garanderen, terwijl de ligduur juist afneemt om de zorgvraag aan te kunnen en de kosten te minimaliseren.  
 

Met de nieuwe concrete advieswaarden voor methotrexaat in rode bloedcellen, hebben (ziekenhuis)apotheker en reumatoloog een extra tool in handen om de therapie met mtx te optimaliseren. Tevens loont het om feedback te geven op de gemeten therapietrouw bij biologicals, maar dat we ons niet blind moeten staren op een lage geneesmiddelspiegel: soms is het logisch dat een spiegels nagenoeg nul is, bijv als iemand vanwege koorts tijdelijk moest stoppen. Het is belangrijk om in gesprek te blijven met de patiënt over therapietrouw, en daarbij ook te denken aan de eigen gedachten rondom medicatie, omdat ook (on)bewuste gedachten over DMARDs van invloed zijn op de therapietrouw van de reumapatiënt.

Bekijk het proefschrift

De belangrijkste inzichten uit dit proefschrift betreffen duidelijke adviezen met betrekking tot de farmacologische personalisering van tyrosine kinase remmers (TKIs) in de farmaceutische klinische praktijk voor zowel apothekers als medisch specialisten. Het proefschrift beslaat drie delen. Allereerst behelst het de toepasbaarheid van het chromatografisch kwantificeren van TKIs in plasma en andere matrices (hoofdhaar en liquor). Het is relevant om betrouwbaar en accuraat geneesmiddelconcentraties te meten voor verder onderzoek en therapeutic drug monitoring. Vervolgens zijn meerdere interacties tussen TKIs en comedicatie en allerhande voeding (inclusief kruiden) onderzocht en kunnen hiermee direct klinisch toepasbare adviezen worden gegeven om TKIs veilig en effectief voor te kunnen schrijven. Tot slot worden verschillende translationele farmacologische onderzoeken gepresenteerd waarbij het effect van meerdere variabelen op de systemische blootstelling van TKIs is onderzocht. Deze TKI concentraties zijn ook gecorreleerd aan effectiviteit (overleving) en het optreden van ernstige bijwerkingen.

Bekijk het proefschrift

2.7% van alle ziekenhuisopnames van patiënten tussen 18 en 65 jaar zijn mogelijk veroorzaakt door een medicijn. Bij patiënten van 65 jaar en ouder werd 10.2% van de opnames mogelijk veroorzaakt door een medicijn. De percentages verschilden niet tussen 2008 en 2013. We kunnen daarom concluderen dat het aantal medicijngerelateerde ziekenhuisopnames niet is gedaald tussen 2008 en 2013. Wel blijkt de oorzaak van deze opnames te veranderen. Botbreuken ten gevolge van vallen door medicijnen (met name door slaapmiddelen en bloeddrukverlagers) is een van de belangrijkste oorzaken. De risicofactoren voor deze type opnames zijn niet veranderd in de loop van tijd. Zowel in oudere als nieuwere onderzoeken bleek dat vooral ouderen en vrouwen een grotere kans hebben op medicijn-gerelateerde ziekenhuisopnames. De mate van opvolging van aanbevelingen om het aantal te doen dalen zijn ook onderzocht. De huisartsen hielden zich onvoldoende aan 39% van de aanbevelingen en de apothekers aan 28% van de aanbevelingen. Het betrof vooral de aanbevelingen op gebied van het in de gaten houden van de zouthuishouding, nierfunctie en hartfalen.

Bekijk het proefschrift

Wanneer kinderen en adolescenten behandeld worden met antipsychotica kan dit leiden tot ernstige en hinderlijke bijwerkingen, waardoor monitoren van belang is. In dit proefschrift is onderzocht hoe het monitoren van bijwerkingen in de dagelijkse praktijk gaat bij kinderen en adolescenten die antipsychotica gebruiken en wat er verbeterd zou kunnen worden. Er worden veel verschillende bijwerkingen van antipsychotica door jongeren en zorgprofessionals gemeld, zoals gewichtstoename, borstvorming en bewegingsproblemen. Op verschillende manieren is onderzocht hoe bijwerkingen worden gemonitord. Telkens bleek dat de wijze van monitoren niet optimaal is en sterk verschilt tussen zorgprofessionals. Zorgprofessionals noteren zelden de reden waarom ze niet monitoren en het monitoren gaat meestal niet volgens de richtlijnen. Er zijn klinische richtlijnen over hoe er gemonitord zou moeten worden op bijwerkingen. Echter, deze richtlijnen verschillen in wat en hoe vaak er gemonitord moet worden. Het is ook niet altijd duidelijk hoe de richtlijnen toe te passen in de dagelijkse praktijk. Verder is goede begeleiding van kinderen en adolescenten die antipsychotica gebruiken essentieel. Adolescenten die hierover zijn geïnterviewd, vinden persoonlijke begeleiding en betrokkenheid bij de besluitvorming over hun behandeling belangrijk. Beter monitoren is van belang om een veilige en effectieve behandeling met antipsychotica voor deze kwetsbare groep te bewerkstelligen.

In this thesis, insight into the TNFα inhibitor treatment trajectories of patients with immune-mediated inflammatory diseases (IMIDs) IMIDs was provided. About one in six IMID patients TNFα inhibitor treatment switched biological treatment, mainly to another TNFα inhibitor. Determinants for switching, e.g. TNFα inhibitor serum drug measurement, TNFα inhibitor dose escalation and initiating corticosteroids, indicated disease worsening.

Patiënten met de ziekte van Parkinson hebben mogelijk baat bij een medicatiebeoordeling door openbare apothekers. Echter, in een algemene eerstelijns Parkinson-patiëntenpopulatie bleek een medicatiebeoordeling niet van meerwaarde betreffende klinische effecten en kosten. Het optimaliseren van de huidige setting met onder andere verbetering van de patiëntselectie, conform de Nederlandse module 'Medicatiebeoordeling', biedt perspectief. Daarnaast is er noodzaak tot verbetering van de digitale documentatie. Tot slot streven wij voor optimale farmaceutische zorg naar een meer zichtbare rol van in Parkinson gespecialiseerde apothekers, met kortere communicatielijnen tussen betrokken zorgverleners.